DEZE LONGREAD GAAT OVER

Hoe Molukkers tientallen jaren lang werden geworven voor het koloniale leger van Nederland

Stel je voor dat je teruggaat in de tijd naar de 19e eeuw, toen de Molukse bevolking een cruciale rol speelde in het koloniale leger van Nederland. Maar wat zorgde ervoor dat ze in minder dan 80 jaar van een kleine groep tot een gewaardeerde kracht binnen het leger werden? Laten we eens kijken naar het fascinerende verhaal achter deze transformatie.

‘Ik ben geen slaaf van de compagnie’

In 1870 had het koloniale leger van Nederland in voormalig Nederlands-Indië eenn troepensterkte van 30.000 man. Deze situatie was het gevolg van langdurige uitbuiting door de VOC, waarbij de levens van Molukkers werden gezien als minderwaardig. “Laskaar kompania, ik ben geen slaaf van de Compagnie.” De langdurige uitbuiting door de VOC had z’n sporen nagelaten. Slechts 820 Molukkers dienden op dat moment in het koloniale leger van Nederland. Maar Nederland had altijd goedkope, loyale en dappere manschappen nodig. Bijvoorbeeld voor de Atjeh-oorlog (1873-1914). Er was een volk dat als dapper werd gezien. Zo komen we uit bij de Molukkers.

Dappere strijders gedurende verzet

Door eerdere opstanden tegen de VOC hadden Molukkers de status van martial race ontwikkeld. Ze kwamen bijvoorbeeld in verzet tegen de Europese bezetters. De Britse koloniale heersers zagen dit al eerder bij mensen waarover zij overheersten: bevolkingsgroepen die bijzonder dapper waren en geschikt voor de strijd. Bijvoorbeeld bij de Ghurka’s. Het zijn strijders. Althans, ze hebben de status van een strijder.

Stereotype

In die tijd waren er nog veel veel stereotypen van volkeren in voormalig Nederlands-Indië. Zo waren er veel vooroordelen over waar sommige volkeren goed of juist slecht in waren. Er waren non martial races: zo werden Javanen gezien als betere chauffeurs dan strijders, terwijl Molukkers dus werden gezien als strijdlustige infanterie bij uitstek. Molukse dorpen kenden wel degelijk onderlinge strijd, maar niet zozeer een militaire traditie. Dus eigenlijk klopt dat helemaal niet. Maar hoe ontstond dat beeld dan? Dat zit als volgt.

Speciale campagnes voor een elite-leger

Nederland startte vanaf 1832 al speciale campagnes om Molukse KNIL-soldaten te transformeren tot elite-eenheden. Deze soldaten kregen meer salaris. En de Molukkers? Die waren daar nou niet gelijk gevoelig voor. Campagnes werden uitgebreid met een hogere inschrijfpremie. Door de Atjeh-oorlog had Nederland namelijk manschappen nodig. Nog steeds was men op zoek naar Molukkers. Vanaf die tijd werden nóg meer premies uitbetaald en kregen Molukse soldaten meer salaris ten opzichte van andere bevolkingsgroepen. Sterker nog: Molukse KNIL-soldaten kregen privileges. Scholing voor de kinderen en schoenen als onderdeel van hun uitrusting. De andere ‘inlandse’ troepen niet.

Militaire traditie die nooit bestaan heeft

Vanaf 1900 werd het beeld van Molukkers als martial race uitgebreid met loyaliteit: trouw aan de Nederlandse kroon. In militaire tijdschriften uit die tijd worden Molukkers gepresenteerd als fanatieke strijders met superieure moraal, die door eeuwen van handel en een gedeelde religie een speciale band met het Nederlandse gezag had opgebouwd. Strijdlustig, trouw aan de koningin en vaak christelijk. Zo groeide het beeld van de Molukse etnische supersoldaat en een militaire traditie die nooit heeft bestaan. Molukkers gingen namelijk juist regelmatig in verzet tegen de onderdrukking door de VOC. Een goed voorbeeld hiervan is de opstand geleid door Pattimura in 1817 tegen de Nederlandse bezetting op het eiland Saparua. Maar ook Nuku en Martha Christina Tiahahu zijn daar het bewijs van. Zo kwamen de Nederlanders in de eerste plaats juist bij de Molukse strijders uit.

  • Kortom, het verhaal van de Molukse transformatie van onderdrukten tot gewaardeerde soldaten onthult een complexe mix van historische gebeurtenissen, koloniale manipulatie en strijd voor rechtvaardigheid tegen de Nederlandse overheersers. Door het gebied te veroveren en verzet van Pattimura, Nuku en Martha Christina Tiahahu te gebruiken voor de verzonnen status van trouwe strijdlustige onderdanen.

  • Deze longread hoopt bij te dragen aan een dieper begrip van de geschiedenis en de voortdurende strijd van de Molukse gemeenschap. We begrijpen dat deze longread niet volledig is. We beschouwen deze longread dan ook als een werkdocument dat continu zal worden bijgeschaafd.